Tag: Grudynia Mała

Pieczęcie

Obecnie każda ważniejsza organizacja czy firma posiada swoje logo. Własne herby posiadają kluby piłkarskie, województwa, miasta, a nawet gminy. W dawniejszych czasach również wsie miały swoje znaki graficzne i można je było znaleźć na pieczęciach wiejskich (gminnych). Potrzeba ich używania pojawiła się wraz z powstaniem i rozwojem samorządności, a tym samym z pojawieniem się instytucji sołtysa. Na przestrzeni wieków sołtys na ziemiach śląskich pełnił różne role (porządkową, policyjną, sądowniczą itp). Pieczęć ogrywała ważną rolę przy wykonywaniu zadań sołtysa. Odciśnięta na dokumencie uwierzytelniała i wzmacniała ważność takiego pisma.

W 2020r ukazało się opracowanie pt. "Odciśnięta pamięć wspólnoty". Jego autorka, Aleksandra Starczewska-Wojnar, dokładnie opisuje rozwój samorządów i sądownictwa wiejskiego, rolę sołtysa oraz uwarunkowania prawne, które to wszystko determinowały. Poza opisem historycznym, książka ta zawiera również zbiór i analizę pieczęci wiejskich z zachodnich powiatów rejencji opolskiej. Zebranie tych dawnych znaków wiązało się z przeszukaniem wielu archiwów. Wśród odnalezionych pieczęci są również te z naszych miejscowości. Pełen zestaw pieczęci wraz rysem historycznym można znaleźć również na stronie "Pieczęcie gminne na Śląsku" (strona ta jest kontynuacją w/w książki).

Poniżej krótka prezentacja pieczęci z naszych miejscowości:
Średnica odnalezionych znaków to zazwyczaj 25-27mm. Początkowo stosowano czarny tusz, by w późniejszych latach przejść na niebieski i fioletowy. Pieczęcie z czasem ulegały zużyciu, więc wymieniano je na nowe. Widać, że zachowywano przy tym poprzedni wizerunek. Charakterystyka pieczęci nie odbiega od typowych sygnatur (okrągła, z napisem w otoku i głównym motywem wewnątrz). Również godło tych pieczęci prezentuje przykłady najczęściej spotykanych motywów. W przypadku miejscowości, w których znajdował się kościół parafialny, najczęściej to on jest na pieczęci, jako centralny punkt życia na wsi, coś co identyfikowało miejscowość. Tak jest też na pieczęci Grudyni Wielkiej. W przypadku Grudyni Małej, Milic i Jakubowic wizerunek sigillum powiązany jest z życiem na wsi, z pracami rolnymi. Różne przedmioty i narzędzia rolne miały swoje symbole. Cep symbolizował męskie obowiązki, snopy siana były synonimem obfitości i dobrobytu. Dodatkowo w przypadku Jakubowic na pieczęci widnieje symbol religijny - oko Opatrzności, które symbolizuje opiekę boską nad plonami.

Grudynia Wielka
Na pieczęci widnieje kościół z wieżą i wysoki krzyż. Na najstarszej pieczęci widać mur pruski, więc jest to jeszcze przestawienie poprzedniego kościoła (pw. Piotra i Pawła). Typologia pieczęci kwalifikuje się do kategorii "topograficznych", przedstawiających istniejące budynki lub miejsca.
Grudynia Wielka 1801 Data odcisku: 1801.
Napis: GROS · GRAUDEN · GEM: S: 
IN COSLER | CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 2240, s. 13 (1801).
Grudynia Wielka 1880 Data odcisku 1880.
Napis: * GEMEINDE GR. GRAUDEN *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 165, b.p. (1880, 1886, 1903, 1906, 1911).
Grudynia Wielka 1915 Data odcisku: 1915.
Napis: · GEMEINDE GR. GRAUDEN ·
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 2234, s. 112 (1915), APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 117 (1927).
Grudynia Mała
Na pieczęci widnieją skrzyżowane grabie z kosą. Jest to typowy motyw rustykalny.
Grudynia Mała 1825 Data odcisku: 1825.
Napis: KLEIN GRAUDEN GEM: SIGL:
COSLER | CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4445, s. 130 (1825).
Grudynia Mała 1860 Data odcisku: 1860.
Napis: KL: GRAUDENER GEM: SIEG
1846
COSLER | KREIS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4448, s. 147 (1860).
Grudynia Mała 1927 Data odcisku: 1927.
Napis: GEMEINDE KL. GRAUDEN *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 146 (1927), sygn. 151, b.p. (1932).
Jakubowice
Na pieczęci skrzyżowane kosa z cepem, nad nimi oko Opatrzności. Jest to motyw rustykalny połączony z symboliką religijną.
Jakubowice 1859 Data odcisku: 1859.
Napis: JACOBSDORF GEM: S:
IN COSLER
CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4180, s. 59 (1859), sygn. 4179, s. 81, b.p. (1867), APOp, WP w Koźlu, sygn. 169, b.p. (1884).
Jakubowice 1904 Data odcisku: 1904.
Napis: * GEMEINDE JACOBSDORF *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 223 (1927), APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4186, s. 327 (1904).
Milice
Na ozdobnym kartuszu grabie w słup, pomiędzy dwoma stogami. Motyw rustykalny.
Milice 1927 Data odcisku: 1927.
Napis: * GEMEINDE MILITSCH *
KREIS COSEL.
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 198 (1927), APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 1204, s. 62 (1912); APOp, SP w Koźlu, sygn. 67, s. 575 (1935).

 

Opracowane na podstawie:
 1. Odciśnięta pamięć wspólnoty - Aleksandra Starczewska-Wojnar
 2. "Pieczęcie gminne na Śląsku"

Michał Niedzielski 2023-11-25

 

Grudynia Mała – stanowiska archeologiczne

W ramach "Archeologicznego Zdjęcia Polski" w Grudyni Małej odnotowane są dwadzieścia trzy stanowiska archeologiczne. (1,2)  Wszystkie znajdują się w obszarze oznaczonym jako 98-37.(3) Każde stanowisko ma swój numer w ramach miejscowości oraz numer w ramach AZP

Badania na terenie wsi można podzielić na trzy etapy. Pierwsze znaleziska nie są powiązane z wykopaliskami. Zazwyczaj są to pojedyncze odkrycia sprzed okresu międzywojennego. Drugi etap to okres międzywojenny i głównie prace nauczyciela Fuhrmanna, który dokonał wielu odkryć na terenie obu Grudyni. Kolejny etap miał miejsce w latach 1981-1985, kiedy prowadzone były prace archeologiczne w ramach projektu AZP.  Nie wszystkie przedwojenne stanowiska zostały zlokalizowane podczas późniejszych prac.
Spora ilość zabytków wydobytych przed 1945 niestety zaginęła (na szczęście często zachowała się dokumentacja(4)). Te, które przetrwały, przechowywane są w Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu i w muzeum we Wrocławiu.

Grot włóczni ze stanowiska nr 15.

Jednym z ciekawszych odkryć jest grób ciałopalny ze stanowiska nr 15. Został on bardzo dokładnie przeanalizowany w artykule(5) dr Bartosza Kontnego.
Grób zawierał m.in żelazny, zakrzywiony, jednosieczny miecz, żelazne groty włóczni, umbo tarczy, nóż, nożyczki, urnę. Jest to bogate stanowisko, a wg analizy dr Kontnego, może zawierać materiał z więcej niż jednego grobu. Szczegóły dotyczące odnalezionych materiałów zostały opisane poniżej w wykazie stanowisk.

W ujęciu chronologicznym zakres znalezisk z Grudyni Małej sięga od paleolitu do późnego średniowiecza. Poniżej zestawienie okresów z przypisanymi do nich stanowiskami. Ze względu na różny czas występowania poszczególnych okresów na danym terenie, podane w nawiasach ramy czasowe są orientacyjne:

  1. Epoka kamienia
    1. paleolit
      Stanowisko: 5.
    2. neolit
      Stanowiska: 1, 7, 8, 10, 18, 21.
    3. epoka kamienia (bliżej nieokreślona)
      Stanowiska: 13, 22, 23.
  2. Epoka brązu (2300/2200–1700 p.n.e do 900–700 p.n.e.)
    1. I-II okres epoki brązu (2300 p.n.e. - 1300 p.n.e)
      Stanowisko: 19.
    2. III-IV okres epoki brązu (1300 p.n.e - 900 p.n.e)
      Stanowisko: 12.
    3. kult. łużycka (ok. 1300 r. p.n.e – 400 r. p.n.e)
      Stanowiska: 1, 4, 6, 10, 12, 16, 17, 22.
    4. kult. celtycka (IV wieku p.n.e? do ok końca II wieku p.n.e.)
      Stanowiska: 8, 10, 11, 20?
    5. kult. lateńska (480 p.n.e - pocz I wieku n.e)
      Stanowisko: 20?
  3. Epoka żelaza
    1. kult. halsztacka (800-450 p.n.e)
      Stanowisko: 22.
    2. kult. przeworska (OWR) (III w.p.n.e - V w.n.e)
      Stanowiska: 15, 21.
    3. okres wpływów rzymskich (200 p.n.e - 375 n.e.)
      1. C1 (160-250 n.e)
        Stanowisko: 3.
      2. późny OWR (150-375 n.e)
        Stanowisko: 8.
      3. OWR (bliżej nieokreślony)
        Stanowiska: 4, 9, 14.
  4. Pradzieje
    Stanowiska: 2, 20.
  5. Średniowiecze
    1. XIII wiek
      Stanowisko: 7.
    2. XIII-XIV wiek
      Stanowisko: 20.
    3. XIV-XV
      Stanowiska: 21, 22, 23.

Szczegółowy wykaz stanowisk wg AZP:
Przy każdym stanowisku, obok jego numeru, znajduje się numer obszaru AZP wraz z numerem stanowiska w ramach tego obszaru.

1 - (AZP 98-37: 43) Datowanie Znaleziska
1. osada neolit toporek, siekierka
2. cment. cłp. kultura łużycka ceramika, toporek pięcioboczny
1933,1934,1936 - badania powierzchniowe nauczyciela Fuhrmanna.
1933 - odkryto grób ciałopalny. W skład znalezisk z grobu weszły(6):
-skorupy wazy zdobionej żłobkami.
-czarka grafitowana , zdobiona żłobkami na załomie, wyposażona w dwa ucha pionowo przekłute.
-czarka zdobiona dołkami i żłobkami, wyposażona w dwa uszka pionowo przekłute, w dolnej części żółta, w górnej grafitowana.
-garnek szarobrunatny, zaopatrzony w dwa ucha.
-misa zdobiona występami na brzegu, zaopatrzona w ucho, wewnątrz grafitowana, zewnątrz brunatna.
-czerpak grafitowany, zdobiony na uchu żłóbkami, a u nasady ucha dwoma dołkami.
-skorupy grafitowanej misy, placka żółtobrunatnego i przynajmniej trzech innych naczyń.
1934 - odkryto toporek pięcioboczny i zdobione naczynie
1936 - odkryta popielnica, garnek i misa datowana na V okres brązu i pokrywka z uchwytem z okresu halsztackiego
1984 - badania weryfikacyjne nie potwierdziły istnienia stanowiska.
Materiały przech. w: MSO Opole nr inw.N-1364.
Literatura: M. Gedl - Kultura łużycka...,s.259
Dokumentacja: 13032, 12992, 13073, 13006, 12952, 12978, 12989.
2 - (AZP 98-37: 46) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa pradzieje kamień żarnowy
1936 - znaleziony przez nauczyciela Fuhrmanna. Kamień zaginął.
Dokumentacja: 12955.
3 - (AZP 98-37: 45) Datowanie Znaleziska
1. cment. przeworska OWR-C1 1 grób, przęślik
Znaleziska pochodzą z pierwszych lat XX wieku, a przęślik znaleziono w latach 30-tych.
1985 - badania weryfikacyjne nie potwierdziły istnienia stanowiska.
Materiały przech. w: Muzeum we Wrocławiu nr inw.9823-9825.
Literatura:
M. Jahn - Die oberschlesischen Funde aus römischen Kaiserzeit, "Praehistorische Zeitschrift", Bd.10, s.103, 141-142.
K. Godłowski - Materiały..., s.305
J. Szydłowski - Naczynia drewniane w późnej starożytności na ziemiach polskich, s.183
Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift 1903, t.IV,s.141, 200 (mylnie jako Grudynia Wielka).
Dokumentacja: 13028, 13015, 13033, 13017.
4 - (AZP 98-37: 44) Datowanie Znaleziska
1. cmentarzysko kult. łużycka epoka br. fr. naczyń.
2. ślad osadnictwa okres. wpływ. rzymsk. 1 denar
Znaleziska pochodzą z 1934r. Monetę znalazł nauczyciel Fuhrmann. Materiały zaginęły.
Literatura:
Altschlesische Blaetter 1935 z.6,s.151
M. Gedl - Kultura łużycka..., s.259
Dokumentacja: 13032, 13028.
5 - (AZP 98-37: 47) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa paleolit krzemienie
1934 - badania powierzchniowe nauczyciela Fuhrmanna. Materiały zaginęły.
Literatura: Altschlesische Blaetter 1934, z5,str.88
Dokumentacja: 12955, 13014, 13057.
6 - (AZP 98-37: 48) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa kult. łużycka epoka brązu buławka kamienna
Znalezisko pochodzi z 1934. Materiał zaginął.
Literatura:
Altschlesische Blaetter 1934, z5,str.88
M. Gedl - Kultura łużycka..., s.259
Dokumentacja: 13024.
7 - (AZP 98-37: 49) Datowanie Znaleziska
1. osada neolit krzemienie, fr. płytki kościanej
2. osada XIIIw ceramika fr. przedmiotu żelaznego
1933 - znalazł nauczyciel Filla.
1934 - znalazł nauczyciel Fuhrmann.
Materiały przech. w: MŚO Opole nr.inw.N-1362\1-5.
Dokumentacja: 13034, 19172.
Zdjęcia: 19191.
8 - (AZP 98-37: 50) Datowanie Znaleziska
1. osada neolit krzemienie
2. osada? kult. celtycka ceramika grafitowa
3. osada kult. przeworska, późny OWR ceramika siwa - 1 paciorek szklany
1896 i 1935 - przypadkowe odkrycia.
1985 - badania weryfikacyjne nie przyniosły rezultatu.
Literatura:
K. Godłowski - Materiały...,s.305
Z. Woźniak - Osadnictwo celtyckie..., s.298
Dokumentacja: 13067, 12999, 19169.
Zdjęcia: 19195, 19185.
9 - (AZP 98-37: 51) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa okr.wpł.rzymskich 1 moneta
1900 - Znalezisko przypadkowe. Przekazane do Muzeum we Wrocławiu. Moneta zaginęła.
Literatura: K. Godłowski - Materiały kultury przeworskiej..., cz.I, s.305
Dokumentacja: 13028, 13067.
10 - (AZP 98-37: 52) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa neolit krzemienie
2. osada kult. łużycka epoka brązu 2 fr. ceramiki
3. ślad osadnictwa kult. celtycka ceramika grafitowa
1935 - badania powierzchniowe Fuhrmanna.
Wśród ceramiki były(6):
-ułamki czarki, brunatnoczarnej, gładkiej, zdobionej u nasady szyi poziomymi żłobkami, a na brzuścu grupami ukośnych brzuśców.
-skorupy gładkiego naczyńka, zewnątrz grafitowego, wewnątrz brunatnoczarnego, zdobionego poniżej krawędzi rytymi poziomi liniami i pionowym podłużnym guzkiem
Materiały przech. w: MSO Opole, nr inw.N-130\1,2 (tylko ceramika neolityczna i łużycka, pozostałe materiały zaginęły).
Literatura:
Altschlesische Blaetter, 1935 z.X, nr 2, s.46
M. Gedl - Kultura łużycka..., s.259
Z. Woźniak - Osadnictwo..., s.298
Dokumentacja: 13015, 12999, 15176.
11 - (AZP 98-37: 53) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa celtycka 1 skorupa grafitowa
1935- znalezisko powierzchniowe. Materiał zaginął.
Literatura:
Altschlesische Blaetter 1935 z.10,s.151
Z. Woźniak - Osadnictwo celtyckie..., s.298
Dokumentacja: 13033.
12 - (AZP 98-37: 54) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadnictwa kult. łużycka, III-IV brąz 2 naczynia
Znalezisko pochodzi z 1936r. Materiały zaginęły.
-jedno naczynie guzowe datowane na III okres brązu.
-drugie naczynie z IV okresu brązu.
1985 - badania weryfikacyjne nie potwierdziły istnienia stanowiska.
Literatura: M. Gedl - Kultura łużycka..., s.260
Dokumentacja: 12900.
13 - (AZP 98-37: 55) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa epoka kamienna siekierka z serpentynitu
Znalezisko pochodzi z 1941 roku. Materiał zaginął.
14 - (AZP 98-37: 56) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa okr. wpł. rzymskich monety
Monety znaleziono przed 1935 rokiem. Materiał zaginął.
W archiwum MŚO stanowisko jest oznaczone jako 3 (nowy nr 14 nadano na potrzeby AZP).
Literatura:
Altschlesische Blatter 1935, z. 6 s 151
K.Konik - Znaleziska monet rzymskich na Śląsku...s.56
15 - (AZP 98-37: 57) Datowanie Znaleziska
1. cmentarz cłp. przeworska IIIw n.e. 1 grób, umbo, miecz, wiaderko br.
Znalezisko pochodzi z 1879 r. - przy orce zniszczono 1 grób.
Według opisu sporządzonego przez B.Kontnego zainwentaryzowano przynajmniej 23 elementy wyposażenia(5):
-urna z gliny w kształcie wazonu, czarne, gładkie, zdobione.
-miska gliniana, ciemnobrązowa, zdobiona rytymi liniami.
-zwornik żelaznej tarczy, zachowany we fragmentach.
-kajdany? tarczy żelaznej.
-miecz z żelaza, jednosieczny, podwójnie zakrzywiony; Zachowana dł. 51 cm.
-żelazny grot włóczni, zachowany we fragmentach.
-żelazny grot włóczni, zdobiony.
-grot włóczni żelazny z wysokim grzbietem.
-żelazny prosty nóż ze złamanym czubkiem.
-żelazne nożyczki.
-żelazne nożyczki zachowane we fragmentach.
-okucie żelazne trumny.
-trzy podobne fragmenty okucia?.
-wydłużona osełka łupkowa, w trzech częściach.
-kamień szlifierski z łupka w kształcie trójkąta równoramiennego z widocznymi śladami użycia (po ostrzeniu).
-kamień i pięć łupków bez śladów zużycia.
-w przybliżeniu czworoboczna osełka łupkowa, z dwoma wklęsłymi bokami, z widocznymi śladami użycia (po ostrzeniu).
-żelazna ostroga? z małą, w przekroju okrągłą kopułą.
-igła rogowa lub kostna, z zakrzywionym trzonkiem, zachowana fragmentarycznie.
-dwa fragmenty jednostronnego grzebienia z rogu lub kości.
-dwanaście małych fragmentów naczynia z brązu, w tym fragment wieńca.
-żelazna stal ogniotrwała w kształcie pręta z oczkiem wykonanym ze skręconego końca pręta.
-dwa owalne przedmioty wykonane z giętego drutu.
W swoim opracowaniu B.Kontny sugeruje, że w/w zestawienie budzi pewne wątpliwości co do jednolitości prezentowanego znaleziska(być może materiały pochodzą z więcej niż jednego grobu), a to z kolei generuje problem z dokładnym datowaniem znalezionych przedmiotów. (5)

1985 - badania weryfikacyjne nie potwierdziły istnienia stanowiska.
Być może to stanowisko łączy się ze stanowiskiem 3 z Grudyni Wielkiej.
Materiały przech. w: Muzeum we Wrocławiu, nr inw.9845, 9849, 9850.
Literatura:
Schlesiens Vorzeit t.7, 1899, s.436
Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift, 1916, B.7, Z.1, str. 96,105,108
M.Jahn - Die oberschlesischen Funde aus römischen Kaiserzeit, "Prächistoriche Zeitschrift" t.10 1918 s.103,141-142. tabl XI,X
J.Kramarkowa - Rzymskie naczynia brązowe w zbiorach Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu Silesia Antiqua t. XXIII,1981, s.142.
B.Kontny - Odkrycie znaleziska z Grudynia Małej - próba reinterpretacji grobu nr 2 - Auf der Suche nach der verlorenen Archäologie, ed. W. Nowakowski, M. Lemke, Warszawa 2003, p. 61-71.
B. Kontny - Grób 2 z Grudyni Małej - nowe spojrzenie w świetle źródeł archiwalnych i ocalałych elementów wyposażenia, "Silesia Antiqua", t. 43, 2006 (2007), s. 39-55.
Dokumentacja: 13010, 13072, 13001, 13022, 20132.
16 - (AZP 98-37: 58) Datowanie Znaleziska
1. cment. cłp. kult. łużycka fr. naczyń i spalone kości.
Znalezisko pochodzi z okresu międzywojennego.
Materiały przech. w: Muzeum we Wrocławiu nr inw.9846.
Literatura: M. Gedl - Kultura łużycka..., s.260
17 - (AZP 98-37: 13) Datowanie Znaleziska
1. osada kult. łużycka 15 fr. ceramiki
1981 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1620
18 - (AZP 98-37: 33) Datowanie Znaleziska
1. osada neolit krzemienie, ceramika, fr. toporka
1935 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: MSO Opole, nr inw. N-1374.
Literatura: Altschlesische Blatter 1935, z. 6 s 151
19 - (AZP 98-37: 34) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadn. I-II okres epoki brązu maczuga (dł. 18cm)
Znalezisko nauczyciela Fuhrmanna z 1935 roku. Materiał zaginął.
Literatura:
Altschlesische Blatter 1936, z. 2 s.64
Altschlesische Blatter 1936, z 5 s. 161
20 - (AZP 98-37: 17) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadnictwa kult. celtycka? lateńska? 1 fr. ceramiki grafitowej
2. punkt osadu pradzieje 3 fr. ceramiki
3. osada średniowiecze XIII-XIV 7 fr. ceramiki
1982 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1625.
21 - (AZP 98-27: 18) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadu neolit 1 fr. ceram.
2. punkt osadu kult. przeworska 1 fr. ceram.
3. punkt osadu średniowiecze XIV-XV 1 fr. ceram.
1982 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1622.
22 - (AZP 98-37: 14) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa epoka kamienna 1 odłupek
2. ślad osadnictwa kult. łużycka halsztat 3 fr. ceramiki.
3. ślad osadnictwa średniowiecze XIV-XV 3 fr. ceramiki.
1981 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1624.
23 - (AZP: 98-37: 16) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadn. ep. kamienna 1 wiór
2. osada średniowiecze XIV-XV 8 fr. ceramiki
1982 - badania powierzchniowe.
Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1623.

Pozostała literatura:
Altschlesische Blätter, 1942, Jg. 17, Nr. 2/3, s. 197

Pozostała,  poniemiecka dokumentacja z MŚO:
13082, 12998, 13061, 13054, 13008, 13036, 13011, 13046, 13018, 13068, 13045, 13016, 13074, 13083, 13004, 13085, 13062, 13021, 13040, 13071, 13043, 13070, 13065, 13020, 13048, 13023, 13007, 13042, 13035, 13038, 13025, 13069, 13047, 13044, 13029, 13063, 13051, 12905, 12836, 12883, 12914.

  1. e-Archeo - wyszukiwarka stanowisk archeologicznych
  2. https://zabytek.pl - wykaz obiektów dla Grudyni Małej
  3. https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/ - Narodowy Instytut Dziedzictwa - mapa
  4. http://mso-archeologia.pl/ - zbiory online MŚO dla Grudyni Małej
  5. B.Kontny - Odkrycie znaleziska z Grudynia Małej - próba reinterpretacji grobu nr 2 - Auf der Suche nach der verlorenen Archäologie, ed. W. Nowakowski, M. Lemke, Warszawa 2003, p. 61-71.
  6. M. Gedl - Kultura łużycka na Górnym Śląsku (1962).

Michał Niedzielski 2023-04-02

Kalendarium

  (...)
2022-12-12 Na Sesji Rady Gminy Pawłowiczki z 2022-12-12 r. radni przyjęli uchwały o zamiarze likwidacji przedszkola oraz szkoły w Jakubowicach z dniem 2023-08-31. Do końca roku szkolnego 2022/2023 w szkole naukę pobiera 10 uczniów: 3 w klasie siódmej oraz 7 w klasie ósmej. Z kolei do przedszkola od dwóch lat nie uczęszcza żadne dziecko.
2022-08-21 Po ulewie zalane zostały posesje w Grudyni Małej.
2022-08-12/14 Grudynię odwiedził czeski cyrk Kellner.
2022-07 Pierwsze mechaniczne zbiory wiśni specjalnym kombajnem.
2022-05-21/22 Święto Kwitnącej Jabłoni oraz tradycyjny Bieg Sadownika (11 km).
2021-05-16 Święto Kwitnącej Jabłoni oraz tradycyjny Bieg Sadownika - aktywnie z jabłkiem (13,8 km).
2019-05-12 Bieg Sadownika (12,6 km).
2018-05-13 Bieg Sadownika.
2020-07-25 M.in. na ulicach Grudyni odbywał się Rajd Ziemi Głubczyckiej.
2019 sierpień Po czterech latach posługi odchodzi ks. proboszcz Ryszard Kościelny. Nowym proboszczem zostaje ks. Grzegorz Podburaczyński.
2019-06-23 Mistrzami AgroLigi 2019 zostali Marta i Arkadiusz Lechoszest.
2017 listopad W kościele w Grudyni Wielkiej zamontowano ogrzewanie.
2017-05-13 Święto Kwitnącej Jabłoni
2017 Powierzchnia sadów została powiększona.
2016 Po sezonie 2015/16 LKS Spartan Grudynia Wielka przestał istnieć.
Za ostatni mecz można przyjąć przegrany sparing w Reńskiej Wsi.
2015 Po 37 latach posługi odchodzi ks. proboszcz Józef Smalara. Nowym proboszczem zostaje ks. Ryszard Kościelny.
2015 Po rocznej przerwie reaktywowany został LKS Spartan Grudynia Wielka.
2013 Po rundzie jesiennej sezonu 2012/13 z rozgrywek został wycofany LKS Spartan Grudynia Wielka. Drużyna nie przystąpiła do rozgrywek w również przyszłym sezonie.
2006 sierpień Mecze towarzyskie:
2006-08-13 LZS Maciowakrze - Spartan 5:1; bramka dla Grudyni P.Pilipczuk.
2006-08-20 Wewnętrzny sparing zakończony remisem 3:3 . Bramki dla czerwonych P.Pilipczuk, D.Pęgiel-2; bramki dla niebieskich. R.Lukaszczyk, A.Wanisz, M.Słota
2006-08-27 Spartan Grudynia - Zefirek Kędzierzyn-Koźle 2:4
2006 lipiec Na turnieju o Puchar Wójta Gminy Pawłowiczki rozgrywanym w Urbanowicach drużyna Spartana grająca w eksperymentalnym składzie zajęła ostatnie piąte miejsce. Wyniki meczów 2x15min.:
Grudynia - Ostrożnica 0:1
Grudynia - Maciowakrze 0:0
Grudynia - Urbanowice 0:2
Grudynia - Pawłowiczki 0:2
2006 kwiecień Przed runda wiosenną Spartan rozegrał dwa sparingi z Rolnikiem Urbanowice. Pierwszy, rozgrywany na śniegu, wygrał Rolnik 4:3, w drugim meczu również zwyciężył zespół z Urbanowic 4:0(0:0).
W środę 26.4.2006 Spartan rozegrał towarzyski mecz z zaprzyjaźnioną drużyną z Kędzierzyna-Koźla, z Zefirkiem. Niestety przegraliśmy 2:9. Bramki dla Spartanu zdobyli P.Stańczyk i M.Nowicki. Nasza drużyna grała w bardzo eksperymentalnym składzie.
2005-07-10 Na boisku w Maciowakrzu odbyły się zawody o Puchar Wójta Gminy Pawłowiczki. Po raz trzeci z rzędu zwyciężyła drużyna z Grudyni!!!. W nagrodę otrzymaliśmy komplet getrów, ochraniacze oraz okazały puchar i medale. Ponadto nasz bramkarz Jakub Maćkowiak został wybrany najlepszym bramkarzem turnieju. Zawody były bardzo zacięte. Na koniec okazało się, że Urbanowice, Pawłowiczki i my mamy po 9pkt. Więc sporządzono małą tabelę w której liczyły się tylko mecze pomiędzy tymi trzema zainteresowanymi drużynami. Ale tu znowu pas, gdyż Urbanowice wygrały z Pawłowiczkami 1:0, my wygraliśmy z Urbanowicami 2:1 oraz przegraliśmy z Pawłowiczkami 0:1 ...i znowu wszyscy mają po 3pkt. Więc teraz liczą się bramki z tych trzech meczów. Grudynia i Urbanowice mają bilans bramek 2-2, a Pawłowiczki 1-1. Tym samym liczą się już tylko te dwie pierwsze drużyny, ale jak rozstrzygnąć która zajmie pierwsze miejsce. Ostateczną kolejność wyznaczył wynik bezpośredniego pojedynki pomiędzy tymi drużynami. A dlatego, że ten mecz (Grudynia-Urbanowice 2:1) wygrała nasz drużyna, to Puchar nieobecnego Wójta Gminy przyznano nam. Ostateczna kolejność: 1.Grudynia, 2.Urbanowice, 3.Pawłowiczki, 4.Ostrożnica, 5.Maciowakrze.
Grudynia - Maciowakrze 3:0 bramki: R.Wysocki-2, K.Joszko
Grudynia - Urbanowice 2:1 bramki dla Grudyni: K.Joszko-2
Grudynia - Ostrożnica 1:0 bramka: Ł.Prochera
Grudynia - Pawłowiczki 0:1
2005-06-12 Na boisku w Grudyni odbył się festyn "AMBITNI" organizowany głównie przez p. A.Grabskiego. Głównymi punktami imprezy były wyścigi kolarskie, rozgrywki mini piłki nożnej. Jednym z sędziów zawodów młodych piłkarzy był Zygmunt Anczok złoty medalista olimpiady '72.
2004-08-08 Obchody 50-lecia klubu. Na boisku w Grudyni spotkali się dawni zawodnicy i działacze naszego klubu. Rozegrano turniej oldbojów, którego główną atrakcją był występ żywych legend Grudyni, naszych lokalnych gwiazd, odpowiedników złotej jedenastki Górskiego. Ci piłkarze, którzy rozsławiali nasz klub spotkali się by ponownie ze sobą zagrać. Oprawę meczów wspaniałym komentarzem ubarwiał dawny grudyński spiker M. Mikołajczyk. Wyniki meczów "Gwiazd Grudyni":
Spartan - Areszt Śledczy Kędzierzyn-Koźle 2:3 bramki dla Grudynia Brol, Remień
Spartan - Polonia Głubczyce 2:5 bramki dla Grudyni Brol-2
Spartan - Orzeł Polska Cerekiew 4:1 bramki dla Grudyni Simbol, Remień-2, Sznajd
Dzień wcześniej aktualna pierwsza drużyna Spartana przegrała ze spadkowiczem z IV ligi Polonią Głubczyce 1:4, a honorową bramkę strzelił D.Derkacz.
2004-08-01 Na boisku w Ostrożnicy drużyna Spartana wygrała piłkarski turniej o Puchar Wójta Gminy Pawłowiczki. Dzięki zwycięstwu klub wzbogacił się o 2 nowe piłki oraz komplet getrów piłkarskich. Każdy z zawodników otrzymał pamiątkowe "złote" medale. Oprócz triumfu zespołowego, zawodnik naszej drużyny Łukasz Prochera został królem strzelców turnieju, za co także otrzymał puchar.
Wyniki meczów Spartana:
Spartan - LZS Maciowakrze 1:0 (Ł.Prochera)
Spartan - Fortuna Ostrożnica 1:1 (P.Stańczyk)
Spartan - LZS Pawłowiczki 2:1 (M.Zagrobelny, M.Nowicki)
Spartan - Rolnik Urbanowice 2:1 (Ł.Prochera-2)
Końcowa klasyfikacja: 1.Grudynia Wielka, 2.Urbanowice, 3.Pawłowiczki, 4.Maciowakrze, 5.Ostrożnica.
Dzień przed turniejem drużyna juniorów wspomagana przez A.Kolędę i K.Dutkę przegrała 2:7 z juniorami z Lisięcic. Bramki dla Grudyni zdobyli A.Kolęda, K.Słota
2004 lipiec W sobotę 24 lipca Spartan zajął 3 miejsce w turnieju piłkarskim w sąsiedniej Debrzycy. Wyniki meczów Spartana:
Spartan - Fortuna Chomiąża 0:0
Spartan - Agroma Debrzyca 1:2 bramka A.Kosoń
Spartan - Nowa Cerekwia 1:3 bramka D.Derkacz
W niedzielę 25 lipca Spartan pokonał na własnym boisku LZS Lisięcice 3:1. Bramki zdobyli K.Słota, P.Stańczyk, K.Kus
2003-08-10 W Turnieju Piłki Nożnej organizowanym przez LKS Spartan Grudynia Wielka, zwyciężyła drużyna gospodarzy odnosząc komplet zwycięstw:
Spartan - LZS Pawłowiczki 3:0
Spartan - LZS Lisięcice 2:1
Spartan - Zawiszyce 6:1
Spartan - Rolnik Urbanowice 3:0 vo.
2003 sierpień W dniach 6-9 sierpnia drużyna Spartana rozegrała trzy sparingi:
Start Bogdanowice - Spartan 2:0
Spartan - Agricola Nowa Wieś 3:5 (2:2)
Spartan - LZS Pawłowiczki 6:5(0:4)
2003-07-13 W rozgrywanym w Urbanowicach turnieju o Puchar Wójta Gminy Pawłowiczki, zwyciężyła drużyna LKS Spartan Grudynia Wielka.
2003 lipiec W lipcu i sierpniu trwa zbiór czereśni. Już nie dla PPS Grudynia. 2003-07-07 rozpoczyna się zbiór wiśni.
2003-06-01 Pierwszego czerwca na boisku w Grudyni odbył się festyn europejski pod hasłem "Z mamą i tatą do Europy". W piłkarskim turnieju OLDBOJÓW wygrywa Spartan Grudynia Wielka, przed Fortuną Głogówek i LZS Pawłowiczki. W turnieju piłki plażowej (11 drużyn) zwyciężyła para JOKEY z Kędzierzyna-Koźla. Swoje programy artystyczne zaprezentowały dzieci z przedszkola, podstawówki, oraz chór REZONANS prowadzony przez p. Marka Wiśniewskiego.
2003-05-01 W dniach 1 i 2 maja odbył się festyn w Grudyni Wielkiej.
2002-07-21 W Grudyni Wielkiej odbył się festyn sportowy. Jednym z punktów programu był turniej piłkarski z udziałem 5 drużyn. Końcowa kolejność: LZS Gościęcin, LZS Lisięcice, Partyzant Kazimierz, Spartan Grudynia, Fortuna Ostrożnica.
2002 lipiec Na obiektach Spartana powstało boisko do siatkówki.
1999 październik W Grudyni odbył się XV Bieg Sadowników (9,9km). II miejsce w kategorii juniorek zajęła Aleksandra Kordyaczny.
1998 lipiec W Grudyni odbył się XIV Bieg Sadowników.
1996-06-09 Uroczystość 100 lecia kościoła p.w. NMP w Grudyni Wielkiej
1996-05-12 Święto Kwitnącej Jabłoni.
1995-12-08 Nawiedzenie kopii cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
1990-05-13 VI Bieg Sadowników (17,5km).
1988 maj Święto Kwitnącej Jabłoni, z którego relację można obejrzeć na youtube: cz. 1, cz. 2, cz. 3, cz. 4, cz. 5.
1966-02-12 Nawiedzenie kopii cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
1964-12-27 Poświęcenie dzwonów w kościele w Grudyni Wielkiej.
Poświęcenia dokonał ks. biskup Henryk Grzondziel.
Dzwony noszą imiona: Józef, Maria i Hiacynt.

Liczba ludności

Rok Grudynia Wielka Grudynia Mała Jakubowice Milice
2018 568 103 128 180
2011 663 112 147 188
2010 666 116 106 184
2009 647 115 101 194
2004 730 122 130 221
1996 509 105 77 159
1960 487 296 191 352
1947 600 300 200 350
1946 miejscowych: 249
napływowych: 32
razem: 281		 181 91 304
1939 547 347 220 404
1933 627      
1925   356 wieś: 147
majątek: 114
razem: 261		 430
1910 wieś: 440
majątek: 148
razem:  558		 345 wieś:       120
majątek:   95
razem:   215		  
1880 wieś: 559
majątek: 144
razem:  703		   wieś: 190
majątek: 87
razem:  277		  
1875       511
1861 741 313 228 462
1855 680      
1830       345