Pieczęcie

Obecnie każda ważniejsza organizacja czy firma posiada swoje logo. Własne herby posiadają kluby piłkarskie, województwa, miasta, a nawet gminy. W dawniejszych czasach również wsie miały swoje znaki graficzne i można je było znaleźć na pieczęciach wiejskich (gminnych). Potrzeba ich używania pojawiła się wraz z powstaniem i rozwojem samorządności, a tym samym z pojawieniem się instytucji sołtysa. Na przestrzeni wieków sołtys na ziemiach śląskich pełnił różne role (porządkową, policyjną, sądowniczą itp). Pieczęć ogrywała ważną rolę przy wykonywaniu zadań sołtysa. Odciśnięta na dokumencie uwierzytelniała i wzmacniała ważność takiego pisma.

W 2020r ukazało się opracowanie pt. "Odciśnięta pamięć wspólnoty". Jego autorka, Aleksandra Starczewska-Wojnar, dokładnie opisuje rozwój samorządów i sądownictwa wiejskiego, rolę sołtysa oraz uwarunkowania prawne, które to wszystko determinowały. Poza opisem historycznym, książka ta zawiera również zbiór i analizę pieczęci wiejskich z zachodnich powiatów rejencji opolskiej. Zebranie tych dawnych znaków wiązało się z przeszukaniem wielu archiwów. Wśród odnalezionych pieczęci są również te z naszych miejscowości. Pełen zestaw pieczęci wraz rysem historycznym można znaleźć również na stronie "Pieczęcie gminne na Śląsku" (strona ta jest kontynuacją w/w książki).

Poniżej krótka prezentacja pieczęci z naszych miejscowości:
Średnica odnalezionych znaków to zazwyczaj 25-27mm. Początkowo stosowano czarny tusz, by w późniejszych latach przejść na niebieski i fioletowy. Pieczęcie z czasem ulegały zużyciu, więc wymieniano je na nowe. Widać, że zachowywano przy tym poprzedni wizerunek. Charakterystyka pieczęci nie odbiega od typowych sygnatur (okrągła, z napisem w otoku i głównym motywem wewnątrz). Również godło tych pieczęci prezentuje przykłady najczęściej spotykanych motywów. W przypadku miejscowości, w których znajdował się kościół parafialny, najczęściej to on jest na pieczęci, jako centralny punkt życia na wsi, coś co identyfikowało miejscowość. Tak jest też na pieczęci Grudyni Wielkiej. W przypadku Grudyni Małej, Milic i Jakubowic wizerunek sigillum powiązany jest z życiem na wsi, z pracami rolnymi. Różne przedmioty i narzędzia rolne miały swoje symbole. Cep symbolizował męskie obowiązki, snopy siana były synonimem obfitości i dobrobytu. Dodatkowo w przypadku Jakubowic na pieczęci widnieje symbol religijny - oko Opatrzności, które symbolizuje opiekę boską nad plonami.

Grudynia Wielka
Na pieczęci widnieje kościół z wieżą i wysoki krzyż. Na najstarszej pieczęci widać mur pruski, więc jest to jeszcze przestawienie poprzedniego kościoła (pw. Piotra i Pawła). Typologia pieczęci kwalifikuje się do kategorii "topograficznych", przedstawiających istniejące budynki lub miejsca.
Grudynia Wielka 1801 Data odcisku: 1801.
Napis: GROS · GRAUDEN · GEM: S: 
IN COSLER | CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 2240, s. 13 (1801).
Grudynia Wielka 1880 Data odcisku 1880.
Napis: * GEMEINDE GR. GRAUDEN *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 165, b.p. (1880, 1886, 1903, 1906, 1911).
Grudynia Wielka 1915 Data odcisku: 1915.
Napis: · GEMEINDE GR. GRAUDEN ·
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 2234, s. 112 (1915), APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 117 (1927).
Grudynia Mała
Na pieczęci widnieją skrzyżowane grabie z kosą. Jest to typowy motyw rustykalny.
Grudynia Mała 1825 Data odcisku: 1825.
Napis: KLEIN GRAUDEN GEM: SIGL:
COSLER | CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4445, s. 130 (1825).
Grudynia Mała 1860 Data odcisku: 1860.
Napis: KL: GRAUDENER GEM: SIEG
1846
COSLER | KREIS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4448, s. 147 (1860).
Grudynia Mała 1927 Data odcisku: 1927.
Napis: GEMEINDE KL. GRAUDEN *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 146 (1927), sygn. 151, b.p. (1932).
Jakubowice
Na pieczęci skrzyżowane kosa z cepem, nad nimi oko Opatrzności. Jest to motyw rustykalny połączony z symboliką religijną.
Jakubowice 1859 Data odcisku: 1859.
Napis: JACOBSDORF GEM: S:
IN COSLER
CREYS
Sygnatura akt: APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4180, s. 59 (1859), sygn. 4179, s. 81, b.p. (1867), APOp, WP w Koźlu, sygn. 169, b.p. (1884).
Jakubowice 1904 Data odcisku: 1904.
Napis: * GEMEINDE JACOBSDORF *
KREIS COSEL
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 223 (1927), APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 4186, s. 327 (1904).
Milice
Na ozdobnym kartuszu grabie w słup, pomiędzy dwoma stogami. Motyw rustykalny.
Milice 1927 Data odcisku: 1927.
Napis: * GEMEINDE MILITSCH *
KREIS COSEL.
Sygnatura akt: APOp, WP w Koźlu, sygn. 40, s. 198 (1927), APOp, SO w Pawłowiczkach, sygn. 1204, s. 62 (1912); APOp, SP w Koźlu, sygn. 67, s. 575 (1935).

 


Opracowane na podstawie:
 1. Odciśnięta pamięć wspólnoty - Aleksandra Starczewska-Wojnar
 2. "Pieczęcie gminne na Śląsku"


Michał Niedzielski 2023-11-25

 

Milice – stanowiska archeologiczne

W ramach "Archeologicznego Zdjęcia Polski" w Milicach odnotowane są tylko trzy stanowiska archeologiczne. (1,2)  Wszystkie znajdują się w obszarze oznaczonym jako 98-37(3). Natomiast w zbiorach Muzeum Śląska Opolskiego odnotowanych jest 6 stanowisk(4).

Milice, obok m.in. Jakubowic, wymieniane są wśród tych miejscowości powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego, w których znaleziono najstarsze ślady narzędzi kamiennych(5). W ujęciu chronologicznym zakres znalezisk sięga od epoki kamienia (paleolitu(5)) do późnego średniowiecza. Poniżej zestawienie okresów z przypisanymi do nich stanowiskami. Ze względu na różny czas występowania poszczególnych okresów na danym terenie, podane w nawiasach ramy czasowe są orientacyjne:

  1. Epoka kamienia
    1. neolit
      1. kult. pucharów lejkowatych (3700–1900 p.n.e)
        Stanowiska: 2, 3.
    2. epoka kamienia (bliżej nieokreślona)
      Stanowisko: 2.
  2. Epoka brązu (2300/2200–1700 p.n.e do 900–700 p.n.e.)
    1. kult. łużycka (ok. 1300 r. p.n.e – 400 r. p.n.e)
      Stanowiska: 1, 2.
  3. Epoka żelaza
    1. kult. halsztacka (800-450 p.n.e)
      Stanowisko: 2.
  4. Pradzieje
    Stanowisko: 3.
  5. Średniowiecze
    1. XIV-XV wiek
      Stanowisko: 3.

Szczegółowy wykaz stanowisk wg AZP:
Przy każdym stanowisku, obok jego numeru, znajduje się numer obszaru AZP wraz z numerem stanowiska w ramach tego obszaru.

1 - (AZP 98-37: 20) Datowanie Znaleziska
1. ślad osadnictwa kultura łużycka miecz antenowy
Znalezisko z okresu międzywojennego. Materiał zaginął.
Literatura:
Altschlesische Blaetter 1937 XII, z 7/8 s. 201
M. Gedl - Kultura łużycka na Górnym Śląsku..., s.265
2 - (AZP 98-37: 2) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadniczy epoka kamienna 1 odłupek
2. osada kult. pucharów lejkowatych (neolit) 19 fr. ceram.
3. osada kult. łużycka, halsztat 4 fr. ceramiki.
1981 - badania powierzchniowe. Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1632
3 - (AZP 98-37: 6) Datowanie Znaleziska
1. punkt osadniczy kult. pucharów lejkowatych (neolit) 1 fr. ceram.
2. punkt osadniczy pradzieje 1 fr. ceram.
3. osada średniowiecze XIV-XVw 5 fr. ceram.
1981 - badania powierzchniowe. Materiały przech. w: BDZ Opole, nr inw.1633 

Dokumentacja przedwojennych stanowisk wg Muzeum Śląska Opolskiego

Nr Dokumentacja Szkice
1. 11885.  
2. 15834, 11917, 11874.  
3. 11994, 11849, 11874, 11821, 11986, 11862. 12704, 11373, 11381.
4. 12013, 11914. 11371.
5. 15856, 11862.  
6. 11959.  
? 11931, 11824, 11957.  

  1. e-Archeo - wyszukiwarka stanowisk archeologicznych
  2. https://zabytek.pl - wykaz obiektów dla Milic
  3. https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/  - Narodowy Instytut Dziedzictwa - mapa
  4. http://mso-archeologia.pl/ - zbiory online MŚO dla Milic
  5. K.Macewicz - Pradzieje Ziemi Kozielskiej (1968) - s.7,30.

Historia Milic

Wcześniejsze nazwy miejscowości to Militz, Myliz, Milicz, Melicz, Melicze, Milizo, Militsch, Milicz. Pierwsza wzmianka pochodzi z roku 1303 z dokumentu biskupa wrocławskiego Henryka. W dokumencie jako świadek występuje proboszcz Stanisław z Militz. W kolejneym dokumencie z 1305 obok imienia proboszcza, nazwa miejscowości występuje jako Myliz...

W przygotowaniu...